Metamorfose

Nu de exposite rond het thema James Ensor is ingericht, is het tijd om in de cursussen aan de slag te gaan met het volgende thema: Metamorfose. Een geliefd thema in film, literatuur en beeldende kunst. Docent Martijn Tharner vertelt je er meer over.

Wat betekent het thema 'Metamorfose' voor jou als kunstenaar?

Ik denk dat bijna iedere kunstenaar een ontwikkeling doormaakt in zijn of haar carrière. Voor mij als kunstenaar merk ik dat mijn werk altijd in beweging is, net als ons maatschappelijk klimaat constant in beweging is. Kijk alleen maar eens naar hoe we met elkaar omgaan. Hartmut Rosa, een Duits filosoof, heeft daar nog niet zo lang geleden een boek over geschreven namelijk het boek Onbeschikbaarheid. Daarin zien we hoe we als mens een grote verandering doorgemaakt hebben en het sociale leven zich online is gaan afspelen. Is er nog tijd voor verstilling of blijft het leven in de acceleratiemodus hangen?

 Zijn er specifieke metamorfoses (uit de mythologie of het dagelijks leven) die je inspireren in je werk?

Natuurlijk zijn er in de mythologie tal van verhalen die gaan over een metamorfose. In bijna ieder goed verhaal zien we de hoofdpersoon uit het verhaal wel een persoonlijke verandering doormaken. Soms moet de hoofdpersoon door een heel diep dal gaan om er vervolgens als herboren uit te komen. Als het op relaties aankomt zien we bijvoorbeeld dat we soms een grote verandering doormaken om dichter tot elkaar te komen. Vaak gebeuren er bepaalde dingen in je leven je maakt een keuze of het leven maakt de keuze voor je. Dus ben je genoodzaakt om te veranderen.

De hoofdpersoon in het boek Metamorfose van Franz Kafka maakte deze keuze om te veranderen niet en wordt op een ochtend wakker als een reusachtig insect. Alles wat je aandacht geeft groeit, maar alles waar je vergeet aandacht aan te geven verandert vaak in iets monsterlijks. Denk maar eens terug aan zakje boterhammen die je vergeten was uit je tas te halen.

Kun je een voorbeeld geven van een kunstwerk waarin transformatie een grote rol speelt? Hoe heb je dit thema benaderd?

Als we kijken naar de val van Icarus dan zien we dat Icarus door een vogel te willen zijn te dicht bij de zon kwam om vervolgens ten val te komen. Zo gaat het bij mensen vaak net zo: hoogmoed komt voor de val. Of een positievere interpretatie: leef het leven in al zijn volheid zelf als er consequenties aan hangen. Durf te dromen en te visualiseren om tot grootsheid te komen. We bereiken doelen door niet op te geven. Soms gaan we honderd keer onderuit voordat we eindelijk iets weten te realiseren.

Einstein zei ooit ‘Waanzin is altijd hetzelfde blijven doen en toch een ander resultaat verwachten’. Bijna altijd moet er iets veranderen om een plan te laten slagen. Naar mijn mening geldt dit ook voor de kunst. Vaak moet je uit je comfortzone gaan om jezelf opnieuw uit te vinden. Dit geldt naar mijn mening ook voor muziek. Zo weet ik van Thom Yorke van Radiohead bijvoorbeeld dat hij naar een muziekinstrument greep dat hij nog niet beheerste om tot iets nieuws te komen. Dus probeer nieuwe dingen uit en kies niet voor de paden die je al bewandeld hebt. Zo blijf je groeien.

Welke technieken of materialen gebruik je om het idee van verandering of transformatie in je schilderijen uit te drukken?

Zoals ik in de vorige vraag al vermeldde: probeer nieuwe dingen uit. Ik heb op de AKI gezeten waarbij we in ons propedeusejaar zo’n beetje ieder medium aangereikt kregen. Dus rommel lekker aan, probeer en schuw niet gebruik te maken van gemengde technieken of technieken te gebruiken die je nog niet kent.

Zie jij parallellen tussen metamorfosen in de natuur en in kunst? Kun je daar een voorbeeld van geven?

Natuur is natuurlijk een schot voor open doel want de natuur is constant in verandering. De natuur is een alchemist. Maar als ik denk aan kunst en natuur dan denk ik aan de volkeren die een pantheïstisch geloof hebben, de levensbeschouwing dat alles goddelijk is, en heel dicht bij de natuur staan. Ook interessant zijn overgangsrituelen bij stammen, bijvoorbeeld bij de overgang van kind naar volwassene. Deze zijn erg interessant en inspirerend en passen zeker thuis in het thema metamorfose.

Welke boodschap over verandering zou je mee willen geven aan leerlingen die geïnspireerd raken door dit thema?

Onze maakprocessen gaan vaak gepaard met succes of falen. Door iets kleins te veranderen in je proces kom je vaak al tot een beter resultaat. Verandering komt niet ineens maar stapje voor stapje.

Welke kunstenaars (klassiek of modern) vind je inspirerend binnen dit thema?

Maurits Escher, Pieter Bruegel, Patricia Piccinini, Het Eerste Boek van Urizen van William Blake. Vergeet ook zeker niet de Marvel-comic superhelden, want deze maken altijd een zekere ontwikkeling door om tot heldendaden te komen. Verder nog het verhaal van de Minotaurus, half mens half stier, van Ovidius. De IJslands Edda over het ontstaan van de wereld, het verhaal uit de Noordse mythologie van Emyr en Audhumla, verhalen uit de Popol Vuh over de heldentweeling Hunaphu en Ixbalanqué. En hedendaagser: het boek en verfilming Naked Lunch en de film Poor Things.

Deel dit via

« Nieuw: Musicalcursus (12-18) Doe mee aan de fotowedstrijd Weerspiegeling »